Tarih boyunca Hititler, Frigler, Roma, Doğu Roma (Bizans) ve Osmanlı üzere birçok medeniyete konut sahipliği yapan, antik çağlarda Bitinya olarak bilinen bölgede yer alan Bilecik’in Küplü köyü, vilayet merkezine 10 kilometre uzaklıkta yer alıyor.
Farklı milliyet ve dini hassasiyetlere sahip toplumların asırlarca birlikte yaşadığı Küplü, hem yol üstü pozisyonu hem de varlıklı ekonomik faaliyetleriyle değerli bir yerleşim yeri olarak biliniyor.
Osmanlı periyodunda gayrimüslim nüfusun ağır yaşadığı, 19’uncu yüzyılda idari olarak etrafındaki 14 köyün bağlı olduğu Küplü, 1924’teki mübadele sonrası büsbütün Müslümanların yerleşim bölgesi haline geldi.
Sosyal ve ekonomik olarak Osmanlı vaktinde kervanların durak noktası da olan Küplü’de ipek fabrikalarının yanı sıra han, hamam, cami, kilise ve mektep bulunuyor. Küplü köyündeki Osmanlı mezar taşları ve kitabeler, tarihi mirasın içinde kıymetli bir yer tutuyor.
BŞEÜ akademisyenleri, taşların işlemeleri, yazı form ve tarzları, başlıklardaki bilgiler ışığında yürüttükleri saha çalışmasında, “yeniçeri”, “seyit”, “hacı” ve “molla” olmak üzere 117 mezarın yanında 6 Rum mezarı tespit etti.
İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Tarih Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Refik Arıkan, AA muhabirine, Küplü köyünün bölgedeki en değerli yerleşim alanlarından olduğunu söyledi.
Sultan 2. Abdülhamid periyodunda Bağdat’a kadar uzatılan demir yolu çizgisinin inşası için gelen gayrimüslim mühendis ve emekçilerin de yaşadığı köyün o yıllarda otel, kafe ve restoranlarıyla “Avrupai kent” görünümünde olduğunu belirten Arıkan, “Mühendis ve çalışanların gelmesiyle, konaklama alanlarının ve ticaretin artmasıyla Küplü köyünü o periyotta anlatan hatıratlarda ‘Paris’ üzere bir havasının olduğundan bahsediliyor. Küplü köyü geçmişten günümüze ipek böcekçiliğinin değerli merkezlerinden biridir birebir vakitte. Osmanlı periyodunda Bursa ile iki kentten biri Bilecik’teki Küplü köyü 8 ipek fabrikasıyla o yıllarda hakikaten bir köyden fazla kıymetli bir yerleşim ünitesi olarak dikkati çeker.” diye konuştu.
Tarihi mezar taşlarının, bir toplumun ve kentin hem dünü hem de bugününün cansız şahitleri, sicil kayıtları ve hafızası olduğunu vurgulayan Arıkan, şunları kaydetti:
“Mezar taşları adeta bir yerin tapusu kararındadır. Küplü yalnızca bir Türk yerleşimi değil, burada Rumlar ve Türkler birlikte asırlarca müsamaha içinde yaşadı. Mübadeleyle birlikte burada yaşayan Rumlar Yunanistan’a giderken, bilhassa Selanik Karacaova muhacirleri de bu tarafa geldi.
Tabii burada mezar taşlarının dağılımına bakıldığında bilhassa Osmanlı mezar taşlarının ağır olarak 18’inci yüzyıla tarihlendiklerini yani 1700’lü yıllara ilişkin olduklarını görüyoruz. Olağan 18 ve 19’uncu yüzyıllara ilişkin olan taşların yanında 20’nci yüzyıla ilişkin birkaç mezar taşı da bulunuyor. Mezar taşlarını enteresan kılan konulardan biri de bilhassa 18’inci yüzyıla ilişkin olan mezar taşlarının kıymetli bir kısmının ‘yeniçeri’ başlıklı olmasıdır. Yani burada yeniçerilere ilişkin mezar taşlarının da çok sayıda olduğunu görüyoruz. Bilhassa ‘dardağan başlık’, ‘serdengeçti başlık’ dediğimiz başlık cinsleri o mezarların yeniçerilere ilişkin olduğunu göstermektedir.”
Doç. Dr. Arıkan, araştırmalarına o devir Küplü’nün merkezi olduğu Başköy, Kurtköy üzere 14 köydeki kitabe ve mezar taşlarını da dahil ettiklerini kelamlarına ekledi.
