Turgay Beşyıldız / YENİÇAĞ
Trabzon’un en tanınmış atletiydi.
Çocukluk yıllarında bırakın koşmayı, yürüme bile yürüyemiyordu ancak o memleketinin en uygun atleti olmuştu…
1929 Yılında Trabzon’da doğdu.
Çocukluk yıllarında 8-9 yaşlarında iken, arkadaşları sokakta koşturuyordu.
O ise pencerenin buğulu camının kenarından, küçük çenelerini iki elinin avuç içine dayayarak dışarıya bakıp, onları iç geçirerek izlemekle yetiniyordu. Bırakın koşmayı yürüme bile, yürüyemiyordu.
Zamanın en makus hastalıklarını taşıdı, durdu. Tifo, Sıtma, Raşitizm..
Hiç yürüyemiyordu, bebek üzere kucakta taşınıyordu.
Yokluk günleri, 1930’lu yılların sonu.
Halil İbrahim Demirkanlı, tam 94 yaşında artık lakin sporu hiç bırakmamış, atletizm günleri bitince postacıların yürüme yarışlarına, şampiyonluklarına katılmış.
Kendisini bir PTT emeklisi olduğu için, onu Trabzon’un Çamlık mevkiindeki PTT lojmanlarında tek başına yaşadığı meskende buldum. Eşi Nahide Hanım 78 yaşında iken, bir mart ayında 2011 yılında vefat etmişti. Yıllardır yalnız yaşıyordu.
Zaman vakit küçük oğlunun meskeninde kalıp, geliniyle, torunlarıyla vakit geçirmekten de memnunluk duyduğunu söyledi bize.
Allah onlardan razı olsun demeyi de ihmal etmedi.
Yaşı 94 lakin maşallah dağ üzere duruyor. 2 kız, 2 erkek , 4 yetişkin evlat babası, yürürken numaralı gözlükleri bile suratını kesemiyordu.
Henüz baston, mastonla tanışmamış. Bir büyük oğlu İstanbul’da, küçük oğlu da Trabzon’da oturuyor. Eski bir profesyonel futbolcu. Atapark semtinin çocuğuydu. Trabzon İdmangücü’nden sonra yıllarca Antalyaspor formasını giymişti. Sebat Gençlik, Alanyaspor, Ispartaspor, Bayburtspor, Yalıspor, Artvin K.H ve Bafraspor’un da ilerleyen farklı dönemlerde forma giymişti. Şimdilerin teknik adamı 65 yaşındaki Bülent Demirkanlı, nam-ı başka Sarı Bülent.
Bir çok kadro çalıştırdı; Ünyespor ile Bayrampaşa üzere birkaç futbol ekibini daha şampiyon yaptı. Bugüne kadar 20 futbol grubunu teknik patronluğunu üstlendi.
Patrona Halil Amca, şu sıralar 3. Lig takımlarından Orduspor 1967 SK’nın teknik yöneticisi olan oğlu Bülent ‘den bahsederken gururlanarak konuşuyor, baba Halil İbrahim Demirkanlı ve sohbetimize başladığımız yere geri dönüyor:‘’Ben 8-9 yaşlarında çok hasta iken, artık aileme yük olmaya başlamıştım bunu hissediyordum. Aslında çaresizlik beni öldürüyordu. Annem benim ile ilgilenmeyi artık bırakmıştı, pes etmişti. Ölmemi bekliyordu. Bana kocakarı ilaçları içiriyorlardı lakin pek yarar etmiyordu. O vakitler Trabzon’ da tek bir çocuk hekimi vardı. Bir komşumuzun tavsiyesiyle beni o doktora getirdiler. Kocakarı ilaçlarıyla değil, hocaların üflemesi, püflemesi ile değil, muskalarla, kuskalarla değil, onun yani tabibin verdiği ilaç ve tedavi ile vakitle güzelleştim.’’
YÜRÜYEMEYEN ADAM ARTIK DAİMA KOŞUYORDU!
Boztepe İlkokulu’nda okuduğu yıllarda tedavisi de devam ediyordu Küçük Demirkanlı’nın, okulun dağılma zili çaldığında herkes konuta giderken, o okulunun bahçesinde, duvarın iç kenarlarının tabanından yürüyüş çeşitleri yaparak, bacak kaslarını geliştirmeye başlamış. O yaşlarda kendisini hırs basmıştı. Aslında atlet olmak yoktu aklında fakat onu güzelleşme süreci oraya hakikat itiyordu.
Patrona Halil Amcamız devam etsin biz dinleyelim: ‘’ Birinci vakitler okulun bahçesindeki duvarlarını tuta tuta yürüyüp cins atmaya egzersiz yapmaya devam ettim ve meskene geç gittim daima. Kısa bir müddet evvel yıkılan Orman Bölge Müdürlüğü’ne ilişkin lojmanların bulunduğu yer, Askeri İnzibat Merkez Karakolu’nun tam karşısındaki alan olan kentin tek alanıydı, futbolcuları izlerdim. Trabzon’un birinci alanıydı, oranın ismi ‘’Taramalı’’ sahaydı o vakit, gel vakit git vakit derken benim sıkıntı yürüyüşlerim, ayaklarımı koşmaya yöneltmeye başladı ve bu sahanın kenarlarında koşarak tıp atmaya başladım. ‘’
Bir iç çekti delikanlı, Demirkanlı ve anlatmaya devam etti ‘’Hiç unutmam. Bir adamın beni ortada bir seyrettiğini fark ettim. Bir gün yanıma geldi bana bir ipek mendil armağan etti.
‘Senden düzgün atlet olur, bu işe devam et ‘ dedi ve gitti.’’
Ortaokul yıllarında Kemerkaya Ortaokulu’nda eğitim ve öğretim görürken, koşu egzersizlerine sürat veren Demirkanlı, yazları bağ da , bahçe de, kır da, yüksek kesitler olan Soğuksu ve Boztepe mevkilerinde kros ve tempolu koşulara başlamış. Uygun bulduğu her an her yerde koşuyormuş, üstelik bir atlet olacağını aklından bile geçirmeden… Yürüyemeyen adam artık koşuyor ve daima koşuyor ve de durdurulamıyordu.
…Ve ‘’Okullar Ortası Atletizm Yarışmaları’’ yapılacak denildiğini duyduğu bir gün, kendisini pist de bulmuş. ‘’1.500, 3.000, 5.000 ve 10.000 metrede müsabakalara girmeye başlamıştım.’’ diyen Demirkanlı :‘’Ortaokullar ortasında birincilikleri kimseye kaptırmıyordum. Kuş üzere uçuyor, Arı üzere vızıldıyor, rüzgar üzere gidiyordum.Yürüyemeyen o çocuk, artık tutulmuyordu. Ortaokul son sınıfta iken Trabzon’da Büyükler Bölge 1’nciliği müsabakaları vardı, isteyenler müsabakaya katılabiliyordu. Bende daha yeni yemek yedikten sonra, konuttan çıktım arkadaşlarla birlikte oraya seyretmeye gittim. Hepsi âlâ atletlerdi. Benden büyüktüler. Arkadaşların ısrarıyla yarışa girmeye zorlanıyordum fakat yeni yemek yemiştim, hazırlıksızdım ve aklımdan bu türlü bir şey geçmiyordu . Benden yaşça da büyük olan Tilki Kemalzade ve Kemal Tarakçı üzere değerli ve deneyimli atletler vardı yarışta. Aralık olarak 5 km koşacaktık, ısrarlar sonucu kendimi hazırlıksız olarak yarışta buldum. Bir orta kusacak üzere oldum ve birinci önemli lakin hazırlıksız sınavımda bile 1. olmuştum. Herkes hayretler içerisindeydi. Bu yarıştan sonra İdmangücü beni lisanslı atleti yaparak transfer etti.’’
YARIŞMAYA KAMYON KASASINDA GİTTİK
İdmangücü’nde, 1942-1948 yılları ortasında Yeşil Beyaz forma altında yaptığı direnç koşularında Trabzon’da ve civar vilayetlerde hiç geçilmedi. Her yarışta 1. oluyordu, adeta bir çocuğun yıllarca yürümemeye yıllar sonra isyanıydı. Bir gün öğretmeni merhum Ali Oğuzman sınıfta tarih dersinde İşverene Halil isyanını anlatırken, ona bakarak, gülümsemiş ve esprili bir halde: ‘’ Sende sonunda isyan ettin be Halil ‘’ diyince, ismi ondan sonra İşverene Halil kalmıştı.
Halil İbrahim Demirkanlı ‘’ Hey gidi günler ‘ deyip derin bir nefes aldıktan sonra,
‘’ Antrenör Muaffak Ağabeyimiz vardı. Her vilayetten 4 kişi olmak üzere Samsun’da yapılan Bölge Şampiyonası’na gittik. 10 km koşacaktık. Civar vilayetlerden gelen yaklaşık 90 değerli atlet kalabalık bir seyirci kitlesi önünde koşuya başladık. Her 1 km den geçerken, bir izci elindeki borusunu öttürüyordu. Samsun’daki Atatürk heykelinin önünden başlayıp çiftliğin sonundan dönüp geleceğiz, ara 1O Km. Bu yarışta da 1. oldum. Altın kaplama madalyamı boynuma taktılar. Bu madalyayı yıllar sonra kaybedince çok üzülmüştüm. Akabinde Türkiye Şampiyonası’na Sivas’a gittik, 1947 yılı idi. Sivas’da bir otele yerleştik bir hafta boyunca yedik, içtik, gezdik, düzgün çalışamadık, güzel hazırlanamadık. Bizi bir kamyonun kasasına doldurdular, kentin 10 km dışına çıktık orada yarıştık. Buna karşın tekrar dereceye girdim. ’’
İstanbul Bölge 1’nciliği yarışlarında da göçmen atletler vardı. Memleketler arası karşılaşma deneyimleri olan kalabalık bir atlet sayısı içerisinde, Anadolu’dan birinci 3’e giren tek atlet Demirkanlı olmuş, 10 Kilometrelik yarışı 3. tamamlamıştı. Liseyi İstanbul’da PTT Lisesi’nde yatılı olarak okuyan delikanlı Demirkanlı, 30 kişi mezun olduktan sonra Trabzon’a gelerek, PTT’de direk işe başlamış.
Yeni evliydi. Egzersizleri biraz aksatmaya başlamıştı. Ordu’da 1952 yılında yapılan bölge
1’nciliğine düzgün hazırlanamamasına karşın, bölge 2’ncisi olarak gümüş madalya almıştı.
1959 yılında tekrar 10 Km de kadro halinde İdmangücü olarak 1. olmuşlardı.
Fırsat buldukça da kentin deniz kenarına iniyor, genelde havalimanına yakın kıyılarda uzun aralı yüzme çalışmaları da yapıyordu. Bilhassa yaz döneminde kış kapıya sertçe dayanana kadar yürüyüş yapmaya ve yüzmeye bu yaşına karşın devam ediyor. 11 yaşından 32 yaşına kadar atletizm yapan Trabzon’un en tanınmış atleti olarak tarihe geçen Halil İbrahim Demirkanlı, yani İşverene Halil, Trabzon PTT Merkez Müdürü olduktan sonra atletizm müsabakalarına bir nokta koymuştu.
Ona ne kadar tamam derse desin, spor peşini bırakmıyordu.
PTT Genel Müdürlüğü ‘’Postacı Yürüyüş Şampiyonası’’ düzenlemeye başlamıştı. Bakalım Demirkanlı, postacı yürüyüşlerine de katılmış mı, ne yapmış? ‘’1985 yılında, tam 56 yaşında tekrar eşofmanları giydik. İçel’e gittik. Benim yaş grubumda Türkiye 1. oldum. Bu postacı yürüyüş müsabakalarında daima ikramlar, madalyalar aldım. Bu madalyaların kimilerini ve fotoğraflarımı Trabzonspor müzesine verdim fakat ne yaptılar bilmiyorum bir orta yeni taşındıkları müzeye gidip bakacağım. ‘’
MADALYALARINI ERİTİP DOLGULU DİŞLERİNE KAPLAMA YAPMIŞLAR…
Demirkanlı: ‘’Bir orta gazeteler kuponla çekilişler yapmaya başlamıştı. Milliyet gazetesi o sıralar 30 kupon toplayanlara çekiliş yapacak ve sıfır km bir şahin araba verecekti. Merhum hanımın ısrarıyla kuponları itina ile kestim biriktirdim. O otomobil bana çıktı, uygun mi !… Gittim İstanbul’a aldım arabayı geldim. Sonradan onu da sattık tabi. PTT’de boğazımdan haram geçirmedim. Çokta beşere yardımım olmuştur, bilirler. ’’ dedi.
Eski yıllar tabi, Trabzon’da Diş Dr. sayısı bir elin parmakları kadar. Genelde diş teknisyenlerinin de Ağız ve Diş Sıhhati için devrede olduğu devirler. Halil İbrahim Amcamız anlatmaya devam ediyor
‘’O vakit diş kaplaması yok üzere.. Komşular gidip geliyor bana ‘ Halil Abi, bronz olan madalyalarını ver de, erittirip dolgu olan dişimize kaplama yaptırmamız gerekiyormuş. ‘ Ben de verdim dişlerine kaplama yaptırdılar. Hiç olmazsa bir işe yaradı, yoksa tahminen de onları da kaybedecektim.’’ diyince birlikte bayağı gülüştük.
Trabzon’un üst kesitinde kalan Çamlık mevkiinde ki konutundan, kent merkezine hala daha elleri geride yürüme inip çıkıyormuş genelde. Eskişehir Anadolu Üniversitesi, İşletme Fakültesini dışarıdan 7 yılda bitirmiş.
10 yıl evvel yakalandığı prostat kanserini de yenen Demirkanlı, vaktin KTÜ Rektörü Prof.Dr.İbrahim İtina için ise şunları söyleyip, konuşmasını şöyle tamamladı ‘’ İbrahim Hocam beni Ankara Hacettepe’ deki arkadaşlarına tedavi ettirdi. Ondan Allah razı olsun bana analık, babalık yapmıştır. Kendimi artık çok sağlıklı hissediyor vakit zaman eşofmanlarımla yürüyerek spor yapmaya devam ediyorum. Konutta kuşlarım var onlarla ilgileniyorum. 1995 yılında emekli oldum. Bir kooperatif meskenim var oturduğum, bir de emekli maaşım var. İçimde ukde kalan olimpiyatlara katılamamak oldu. İmkanlarımız düzgün olsaydı inanın onu da yapardım. Ayrıyeten Trabzonspor’dan bir kere olsun gerçek dürüst bir davet alamadım. Aslında beni en çok hatırlanmamak üzüyor. Bu röportajı yapmanız yüreğime biraz su serpti. Beni unutmayın, Trabzonspor’un Müzesi’nde fotoğrafım ve madalyalarım olsun. Ben bu memleketim için koştum.‘’ diyerek kelamlarını tamamlarken, gözlerinin dolduğunu hissettim.
İçerisinde bulunduğumuz bu ekim günü, daha birkaç gün evvel kendisini Karadeniz Teknik Üniversitesi Kıyı Tesisleri’ne yakın bir yerde yüzerken gördüğümde şaşırmadım. Deniz’in üstünde martılar, karabataklar, dere tavukları bir de kulaç atan 94 yaşındaki Halil Amca vardı.
Helal olsun ona ki, unutulması artık imkansız. Zira; bu yazıyla arşivlerin içerisinde, ömür uzunluğu kalacaksın artık, nam-ı başka İşverene Halil.
———————————————-
Patrona Halil isyanı, nedir ?
Osmanlı Padişahı III. Ahmet devrinde, Lale Devri’ne bir reaksiyon niteliğinde çıkan ayaklanmadır. (28 Eylül – 2 Ekim 1730) Elebaşı olan kişinin ismiyle anılır. Ayaklanmanın temel nedeni Nevşehirli Damat Ferit Paşa‘nın batı metotlarıyla eğitilmiş yeni bir ordu kurma teşebbüsüdür. İran Savaşları hasebiyle Osmanlı maliyesi bozulmuş, devlet gelirleri kısılmış. Yeniçeriler uzun mühlet maaşlarını alamamıştı. Asker ve memurların gelirleri azaltıldı, halka ağır vergiler yüklendi. III. Ahmet’in de savaştan kaçınması, gerekli orduyu toplamaması Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’nın durumunu olumsuz istikamette etkiledi. İstanbul halkında taşkınlık son haddini bulunca, Nevşehirli İbrahim Paşa ile yandaşlarına karşı ayaklanma hazırlıkları başladı. İbrahim Paşa’nın damatları olan Vezir Mustafa Paşa, Kethüda Mehmet ve Yeniçeri Ağası Hasan Ağa, durumu sadrazama haber vermekten kaçındılar. Olayı öğlenden sonra öğrenen III. Ahmet, kız kardeşi Hatice Sultan ve Paşmakçızade Abdullah Efendi’nin teklifiyle İbrahim Paşa’yı yanından ayırmadı. Tıpkı gün akşam İbrahim Paşa adamlarıyla ayaklanmayı bastırmak hedefiyle İstanbul’a geçtiyse de, güçlü bir takım toplayamadı. III. Ahmet durumu kurtarmak için damadını feda etmeye hazırdı. Evvel onu vazifeden almayı, daha sonra da sürgüne göndermeyi düşündü. Asiler ise kendilerine teslimini istiyorlardı. III. Ahmet asilerin saraya atağa yeltendiklerini görünce, İbrahim Paşa’yı idam ettirdi, cesedi asilere verildi. Asiler “Padişah saltanattan çekilmedikçe olayların sonu gelmeyecek” diye haber gönderince, bunun üzerine III. Ahmet saltanattan çekilmeye karar verdi, tahta yeğeni
I. Mahmut çıktı. Arnavut kökenli İşverene Halil ayaklanmayı gerçekleştirdikten sonra Lale Evresinde yapılan tüm yenilikleri ortadan kaldırdı. Kağıthane, Alibeyköy ve Karaağaç’ta yapılmış olan yaklaşık 130 yalı ve köşk yakılıp yıkıldı. Ortalık olağana döndükten sonra,
I. Mahmut kendisinden istekleri bir türlü bitmeyen, bıktıran İşverene ( Koramiral ) Halil ve yakın adamlarını bir toplantı mazeretiyle silahsız getirildikleri bir yerde, ani bir baskınla öldürtüp, kılıçtan geçirerek yeni kendi sistemini kurdu.
